Welke hulpmiddelen zijn er voor de praktijk?
Op deze pagina vind je:
Waar gaat het over?
Om te zorgen dat elk kind onderwijs kan volgen, is het belangrijk een goed beeld te krijgen van welke zorg en expertise nodig is. Daarbij kijk je eerst naar wat al aan zorg voor handen is. Voor het in beeld brengen van de zorginzet en de bekostiging in het gespecialiseerd onderwijs bestaan verschillende instrumenten. Het inventarisatiekader van de onderzoeks- en adviesbureaus DSP en Oberon is daarvoor een belangrijk basisinstrument. De andere instrumenten zijn grotendeels ontwikkeld en toegepast door de Zorgarrangeurs (zie kader). Samen helpen deze instrumenten om met alle betrokken partijen het gesprek te voeren over de organisatie en financiering van zorg in onderwijstijd, zowel op schoolniveau als regionaal.
Wat doen de Zorgarrangeurs?
De zorgarrangeurs ondersteunen scholen en samenwerkingsverbanden op maat bij het zo regelarm en collectief mogelijk organiseren van zorg in onderwijstijd binnen de bestaande stelsels. Het inzetten van zorgarrangeurs is gestart als ondersteuning van de pilotscholen betrokken bij het onderzoek van DSP-Oberon. Vanwege het succes van hun inzet is deze door de ministeries van OCW en VWS ook na de onderzoeksperiode voortgezet. Jaarlijks wordt met de ministeries besproken welke inzet nog voor het veld nodig is. De zorgarrangeurs hebben diverse instrumenten ontwikkeld die op deze pagina te vinden zijn.
Het Inventarisatiekader
Het Inventarisatiekader van DSP/Oberon is een waardevol instrument voor scholen, ouders, zorgaanbieders en gemeenten om gezamenlijk zicht te krijgen op de aard en omvang van de actuele zorg in onderwijstijd. Het biedt niet alleen inzicht in de cijfers, maar ook in het verhaal erachter. Het instrument biedt:
- Duidelijke afbakening door inventarisatie van: • wie de zorg en ondersteuning op school biedt: een professional van de school of een zorgpartij • hoeveel uur de verschillende partijen inzetten en vanuit welke discipline ze dat doen • wie de zorg financiert • welke dagelijkse handelingen professionals verrichten en hoeveel tijd zij daaraan besteden • hoe professionals hun tijd inzetten: aan de vergadertafel, in de vorm van directe steun voor het kind in of buiten de klas, of voor het scheppen van voorwaarden • wie gebruikmaakt van de zorg en ondersteuning: om welke leerlingen het gaat en of de zorg wordt geboden in vaste groepen of meer verspreid door de hele school • of de huidige zorg en ondersteuning passend is en hoe de zorg mogelijk efficiënter valt te organiseren door een collectieve aanpak.
- Gezamenlijk vertrekpunt: het instrument creëert een gedeeld beeld dat helpt bij gesprekken over taakverdeling en financiering.
- Onderbouwde wensen en behoeften: het biedt een basis om de stem van kinderen, hun ouders en onderwijs- en zorgprofessionals mee te nemen in gesprekken over de inzet van zorg.
- Meer verbondenheid: door als ouders, onderwijs- en zorgprofessionals gezamenlijk te kijken naar de vraagstukken ontstaat een gedeeld perspectief.
- Ruimte voor verbetering: het nodigt uit om samen mogelijke vereenvoudigingen of verbeteringen te verkennen, met het belang van het kind altijd voorop.
Lees meer: Inzicht in en met cijfers - Iedereen doet mee | Oplossingenlab 2023
Mytylschool Prins Johan Friso in Haren werkte met het inventarisatiekader
Met de hulp van de zorgarrangeurs bracht de school nauwkeurig in beeld hoeveel tijd aan verschillende handelingen werd besteed. Eerst werd met de ouders overlegd, aansluitend is ook met zorgaanbieders gesproken. Alle inventarisaties werden samengebracht en omgezet naar het inventarisatiekader. Zo ontstond een overzicht waarin onderbouwd werd aangegeven hoeveel uren van welk type zorg noodzakelijk is voor alle leerlingen.
Stappenplan zorgarrangeurs
Het ‘Praktisch stappenplan; inregelen zorg in onderwijstijd’ van de zorgarrangeurs beschrijft in zes stappen de werkwijze en het proces van de zorgarrangeurs. In het stappenplan vind je een aantal concrete tools en instrumenten die helpen de samenwerking tussen onderwijs, zorg en gemeenten effectief vorm te geven.
Dit stappenplan is door de zorgarrangeurs ontwikkeld als hulpmiddel voor professionals die vergelijkbare trajecten willen doorlopen. Omdat de aanpak vaak complex is, geven de zorgarrangeurs aan dat voor het gebruik van de beschreven instrumenten kennis en ervaring nodig is.
Screeningsdocument
Het screeningsdocument is een praktisch hulpmiddel om systematisch zicht te krijgen op de zorgbehoeften binnen een school. Meer informatie vind je in de handleiding.
Logboeken
De logboeken zijn ontworpen om een gedetailleerd beeld te verkrijgen van de dagelijkse zorgtaken door professionals binnen een school. Meer informatie vind je in de handleiding.
Persona’s en handreiking
Een persona maakt de doelgroep tastbaar en herkenbaar, en helpt professionals om zorg en ondersteuning gericht en gedeeld af te stemmen. Meer informatie vind je in de handleiding.
Cirkel van ondersteuning
Deze tool helpt met het helder beschrijven van de ondersteuningsbehoeften van een of meerdere groepen leerlingen. Meer informatie vind je in de handleiding.
Alle instrumenten zijn beschikbaar in de online community Zorg in Onderwijs inzicht op het Platform Vakmanschap. Om toegang te krijgen is aanmelden noodzakelijk, lidmaatschap is gratis: Zorg in onderwijs Inzicht | Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals | 1Sociaaldomein.nl
Persona’s als hulpmiddel
Een persona maakt de doelgroep tastbaar en herkenbaar, en helpt professionals om zorg en ondersteuning gericht en gedeeld af te stemmen.
Regio De Kempen maakte onder andere gebruik van personas als hulpmiddel om een beter beeld te krijgen van de leerlingen. Om welke leerlingen gaat het, wat is hun ondersteuningsvraag en wat hebben zij nodig om naar school te kunnen gaan?
Andere hulpmiddelen
Ook andere, bestaande instrumenten kunnen behulpzaam zijn bij het collectief organiseren en financieren van zorg in onderwijstijd. Zoals:
Samen in gesprek over cijfers
Deze tool helpt beleidsmedewerkers van gemeenten, samenwerkingsverbanden en zorgaanbieders om het gesprek over cijfers te voeren en gezamenlijk doelen te bereiken.
Gespreksmap
De Gespreksmap helpt de samenwerking door het stellen van de juiste vragen, die je vervolgens met alle betrokken partijen kunt beantwoorden. Je krijgt tips en maakt onderling afspraken over vervolgacties.
Doelgroepenmodel
Het Landelijk Doelgroepenmodel (LDGM) helpt om goed inzicht te krijgen in welke leerroute, qua aanbod en aanpak, geschikt is voor leerlingen. En bij het zorgvuldig kiezen van een passende leerroute.
Handreiking
Deze handreiking gaat over de verbinding van jeugdhulp met basis-, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs. De handreiking biedt templates van werkafspraken die als vertrekpunt kunnen dienen voor lokale of regionale samenwerking.