Inzicht in en met cijfers
Inventarisatiekader geeft meer zicht op zorg in onderwijstijd
Advies- en onderzoekbureaus DSP en Oberon hebben in de jaren 2020-2022 onderzoek gedaan op vijftig scholen in het speciaal onderwijs (cluster 3 en 4). Het onderzoek richtte zich op het ondersteuningsaanbod, de inhoud en omvang daarvan, en de financieringswijze.
Dit gebeurde als onderdeel van een breder onderzoek naar manieren om zorg in onderwijstijd eenvoudiger te bekostigen.
Speciaal onderwijs (so) en voortgezet speciaal onderwijs (vso)
Het (voortgezet) speciaal onderwijs biedt onderwijs aan leerlingen van 4 tot 20 jaar die specifieke ondersteuningsvragen hebben vanwege lichamelijke, zintuiglijke, psychische of verstandelijke beperkingen. Of een combinatie daarvan. De leerlingen krijgen les van gespecialiseerde leerkrachten. En binnen de scholen zijn diverse deskundigen beschikbaar om hulp en ondersteuning te bieden die nodig zijn voor een optimale leerontwikkeling. Veel scholen werken daarbij samen met partners uit de jeugdhulp en de zorg.
Het inventarisatiekader
De onderzoekers hebben gewerkt met een inventarisatiekader. Dat is een belangrijk instrument voor scholen, ouders, zorgaanbieders en gemeenten om zicht te krijgen in hoe zorg in onderwijstijd wordt ingezet. En wat de omvang daarvan is. De resultaten van het inventarisatiekader geven allereerst een beeld achter de cijfers. Ook bieden zij een basis om met elkaar te verkennen welke verbeteringen of vereenvoudigingen mogelijk zijn. Daarbij rekening houdend met de diverse perspectieven en altijd in het belang van een goede ondersteuning voor kinderen.
Het inventarisatiekader brengt in beeld:
- wie de zorg en ondersteuning op school biedt: een professional van de school of een zorgpartij
- hoeveel uur de verschillende partijen inzetten en vanuit welke discipline ze dat doen
- wie de financier is
- welke dagelijkse handelingen professionals verrichten en hoeveel tijd zij daar aan besteden
- hoe professionals hun tijd inzetten: aan de vergadertafel, in de vorm van directe steun voor het kind in of buiten de klas, of voor het scheppen van voorwaarden
- wie gebruikmaakt van de zorg en ondersteuning. Dus om welke leerlingen het gaat en of zij te vinden zijn in vaste groepen of meer verspreid door de hele school
- of de huidige zorg en ondersteuning passend is. En wat eventueel opvalt over de inhoud en omvang.
Professionals met zorg- ondersteuningstaken
Wie op of rond jouw school hebben allemaal zorg- en ondersteuningstaken? Om hoeveel fte of (ingevlogen) uren gaat het? Uit welke potjes wordt hun inzet betaald?
Een voorbeeld van de deelresultaten van een inventarisatie. Bron DSP/Oberon
Hoe helpt het inventarisatiekader?
Het inventarisatiekader helpt op vier punten beter zicht te krijgen op zorg in onderwijstijd:
- De afbakening van het onderwerp: waar hebben we het nu precies over als het gaat over zorg in onderwijstijd? In nauwe afstemming met scholen en zorgaanbieders werden twaalf voorkomende taken en handelingen beschreven. Bijvoorbeeld: begeleiding bij gedragsproblemen, begeleiding bij leerstoornissen, paramedische ondersteuning en verpleging.
- Een gemeenschappelijk kader en vertrekpunt: door gebruik van het instrument ontstaat een gezamenlijk beeld en inzicht in het verhaal achter de cijfers. Dat helpt bij discussies tussen partijen over wie wat moet doen en betalen. Lees meer hierover in: Naar collectieve financiering van Zorg in Onderwijstijd (dsp-groep.nl)
- Meer verbondenheid rond de vraagstukken die spelen: een goede basis voor een gezamenlijk perspectief.
- Een goede basis om wensen en behoeften te onderbouwen vanuit kinderen en professionals. En om ook vanuit financieel oogpunt het gesprek aan te gaan.
Een voorbeeld van het gebruik van dit instrument is hier te vinden.
Het landelijk beeld
DSP en Oberon hebben op basis van de informatie die zij op vijftig scholen hebben verzameld een landelijk beeld opgesteld. Daarbij hebben zij rekening gehouden met diversiteit in schoolpopulaties en samenstelling van regio’s. In het landelijk beeld is te zien dat er gemiddeld 19 fte aan zorg en ondersteuning geboden wordt aan 100 (v)so leerlingen. Dat getal ligt op 21 fte in het speciaal onderwijs en op 17 fte in het voortgezet speciaal onderwijs.
Het is goed te beseffen dat het hierbij om gemiddelden gaat: de verschillen tussen leerlinggroepen en scholen zijn groot. Ook is breed gekeken: alle taken en handelingen die zijn op te vatten als zorg en ondersteuning zijn inbegrepen.
Zowel onderwijs- en zorgprofessionals bieden zorg en ondersteuning. De betrokken onderwijsprofessionals worden volledig uit onderwijsmiddelen betaald. De zorgprofessionals worden deels betaald uit onderwijsmiddelen en deels vanuit de Jeugdwet, de WLZ (Wet Langdurige Zorg) en Zvw (Zorgverzekeringswet). Deze inzichten zijn aan de ministers van OCW en VWS voorgelegd als basis voor politieke keuzes
Meer informatie
- Bekijk de korte video met Paul Duijvestijn
- Wat speelt er rond onderwijs-zorgarrangementen? | Nederlands Jeugdinstituut (nji.nl)
- Kamerbrief over onderzoeksrapport naar collectieve financiering van Zorg in Onderwijstijd (Rijksoverheid.nl)
- Factsheet Zorg in Onderwijstijd december 2022 DSP Oberon Onderwijsconsulenten (Dsp-groep.nl)
- Schetsontwerp collectieve financiering februari 2022 (Dsp-groep.nl)
- Proefregio Tilburg: Interactieve pdf Pilot Hart van Brabant (Dsp-groep.nl)
Dit artikel is gebaseerd op de bijdrage van Paul Duijvestijn, namens DSP en Oberon, aan het Oplossingenlab 11 op 14 februari 2023.