Geleerde lessen in het kort
Samenhang tussen (veiligheids)vraagstukken
Veiligheidsvraagstukken staan bijna nooit op zichzelf. Ze hangen samen met andere zorgen en vraagstukken, en zijn onderdeel van een bredere maatschappelijke situatie. De neiging bestaat om voor ieder vraagstuk een eigen protocol of ondersteuningsstructuur in te richten. Maar daarmee verlies je het overzicht. Een aanpak gericht op het deelprobleem maakt dat je soms niet meer ziet dat er achter een veiligheidsprobleem vaak ook een hulpvraag zit. Jongeren raken immers niet van de ene op de andere dag in de knel. Er is vaak een lange aanloop, met zorgen over veiligheid, thuis, op school of in de wijk, waarin op cruciale momenten soms verkeerde keuzes zijn gemaakt. Behandel een veiligheidsvraagstuk daarom niet op zichzelf, maar kijk welke andere vragen of problemen mogelijk ook een rol spelen.
Problemen en noodzaak in beeld
Weet wat er speelt voordat je start met een aanpak, of tijd en middelen besteedt. Cijfers over landelijke trends en over de situatie in je eigen regio helpen om zicht te krijgen op de problemen die spelen. Maak ook gebruik van 'zachte' gegevens: ervaringen en signalen van professionals, zoals jongerenwerkers, docenten en wijkagenten. Zij kunnen informatie geven die (nog) niet altijd in cijfers te vatten is. Breng die informatie bij elkaar, bespreek of jullie dezelfde problemen zien, en bepaal de gedeelde noodzaak: waar willen jullie samen mee aan de slag?
Meerdere standpunten en expertises
Iedere professional werkt vanuit een eigen standpunt en vakgebied. Voor een goede aanpak van moeilijke vraagstukken is een brede blik nodig die het eigen vakgebied overstijgt. Haal daarom andere professionals erbij, vanuit veiligheid, jongerenwerk, jeugdhulp of onderwijs. Benut de vakkennis van de ander en kijk wat je aan elkaar kunt toevoegen. Samen weet je immers meer dan alleen. Samen werk je vanuit verschillende domeinen aan hetzelfde doel: het veilig opgroeien van een jongere.
Duidelijke samenwerkingsstructuur
Samenwerking gebeurt tussen mensen, maar moet ook mogelijk gemaakt worden door een duidelijke structuur. Een stevige ondersteuningsstructuur op school blijkt in de praktijk ook een goede basis te zijn voor een bredere samenwerkingsstructuur voor onderwijs, zorg en veiligheid. Heldere afspraken over bijvoorbeeld vaste overlegmomenten kunnen helpen om de samenwerking tussen mensen op gang te brengen en te houden. Dit zorgt er ook voor dat partijen elkaar niet alleen opzoeken bij incidenten of problemen, maar elkaar ook blijven vinden om jongeren te versterken in hun dagelijks leven.
Duidelijke termen en gezamenlijke taal
In de samenwerking gebruiken mensen vaak dezelfde termen zonder te weten of iedereen hetzelfde bedoelt. Waar hebben we het over als het gaat over ondermijning of jeugdcriminaliteit? Zoek met elkaar naar de echte betekenis van zo’n grote en vage term, en toets bij de ander of die er hetzelfde onder verstaat. Voorbeelden van gedrag of gebeurtenissen kunnen hierbij helpen. Professionals uit verschillende vakgebieden gebruiken vaak ook verschillende taal. Probeer voor een gezamenlijke aanpak ook een gezamenlijke taal te vinden. Dit helpt om met elkaar te bepalen wat precies het vraagstuk is en wat de vervolgstappen zijn.
Reflectie en scholing
De aanpak van complexe (veiligheids)vraagstukken vraagt goede professionals die zich blijven ontwikkelen. Dit begint met professionalisering: hoe kijk je naar je eigen handelen, hoe voel je je daarbij en hoe word je beter in jouw werk? Veiligheidsvraagstukken kunnen spannend zijn, en professionals voelen zich soms eenzaam of onveilig. Ervaringen uitwisselen en gezamenlijk reflecteren zijn daarom belangrijk. Ook is blijvende aandacht nodig voor training en scholing: wat zijn nieuwe trends, waar moet ik op letten, en wat kan ik doen met signalen?
Gemeente als regisseur
In de samenwerking tussen verschillende mensen, organisaties en domeinen speelt de gemeente een hele belangrijke rol. De gemeente heeft verbinding met alle betrokken partijen, en kan dus bij uitstek de rol van aanjager en regisseur op zich nemen. Dit betekent bijvoorbeeld mensen bij elkaar brengen, cijfers en informatie verzamelen, een gedeelde visie formuleren en (gezamenlijke) scholing aanbieden. Daarbij is de gemeente onderdeel van diverse formele overlegstructuren, waarin ze de samenwerking kan vastleggen in bestuurlijke afspraken. Dit vraagt ook iets van een gemeente als organisatie. De beleidsdomeinen jeugd, onderwijs, zorg en veiligheid moeten in verbinding samenwerken aan de maatschappelijke opgaven rondom kinderen en jongeren.