3. Voortzetten transformatie jeugdhulp
De transformatie van de jeugdzorg heeft een heldere koers nodig. Als onafhankelijk kennisinstituut dragen we met kennis, instrumenten en activiteiten bij aan een samenhangend, effectief en goed onderbouwd beleid in alle sectoren die de jeugd aangaan.
Nieuwe beleidsmaatregelen om het jeugdstelsel op orde te brengen, helpen alleen als ze gebaseerd zijn op een gezamenlijke visie en een heldere koers. Om de transformatie van de jeugdzorg te laten slagen, moeten we dan ook de verleiding van slingerend beleid weerstaan, stelt Marloes Driedonks, senior adviseur bij het NJi. Dat er wat moet gebeuren in de jeugdzorg, daar is iedereen het wel over eens. De jeugdzorg kampt met enorme financiële tekorten, lange wachtlijsten en kinderen ontvangen niet altijd de gespecialiseerde zorg, die ze zo nodig hebben. Tegelijkertijd wordt het beroep op de jeugdzorg alleen maar groter. Ongeveer éen op de 10 kinderen heeft een vorm van jeugdzorg, terwijl dat twintig jaar geleden nog 1 op de 25 kinderen was. Hoe gaan we daarmee om? Een nieuwe wet of taskforce ‘Niet slingeren, maar transformatie doorzetten’ was de reactie van het NJi op twee rapporten, die vorig jaar verschenen over de jeugdzorg, en waarmee de nieuwe regering mee aan de slag moest. “De neiging bestaat bij dit soort complexe problemen om oplossingen te zoeken in wijzingen van wetten en structuren”, legt Driedonks uit. “Een nieuw plan, een nieuwe wet, een nieuw programma of taskforce, het idee is dan vaak om het weer helemaal anders te doen. Ga nou niet slingeren, en weer allerlei ingrepen doen in het stelsel, maar hou vast aan de inhoudelijke koers. Hou je vast aan de vraag wat je wilt bereiken voor kinderen en gezinnen in jouw gemeente.” Vanuit het veld groeit de vraag ‘Hoe krijgt ons jeugdbeleid meer impact?’ Doelgericht, met kennis onderbouwd en samenhangend beleid zorgt voor betere resultaten voor kinderen en gezinnen. Vanuit het NJi zijn we daar vanuit het project ‘Samenhangend Jeugdbeleid’ mee bezig. Driedonks: “Het is nodig dat je met elkaar ambities stelt en start vanuit een gezamenlijke visie. Wat willen we nu bereiken voor onze gezinnen en kinderen? Hoe maken we dat concreet en meetbaar in beoogde maatschappelijke resultaten?”
“Niet elke vraag is een zorgvraag. Opvoeden is heel ingewikkeld, maar we zijn nu als samenleving geneigd te snel te grijpen naar professionele hulp, terwijl je het ook meer zou kunnen krijgen vanuit je omgeving"
Proces van vallen en opstaan Het NJi typeert de transformatie als een proces van vallen en opstaan, vergelijkbaar met het opgroeien. Het is een complexe opgave waarin burgers, professionals, instellingen en lokale en landelijke politici allemaal hun eigen verantwoordelijkheid hebben. Dat betekent onder meer dat er een debat nodig is over de mechanismen in de samenleving die leiden tot het hoge jeugdzorggebruik. “Niet elke vraag is een zorgvraag”, stelt Driedonks. “Opvoeden is heel ingewikkeld, maar we zijn nu als samenleving geneigd te snel te grijpen naar professionele hulp, terwijl je het ook meer zou kunnen krijgen vanuit je omgeving. Hoe kunnen we die sterke pedagogische basis versterken?” Dit vraagt om nauwe samenwerking met partners in het onderwijs, sport, cultuur en spel en uiteraard ouders en jongeren. Partijen waar je voorheen misschien wel nooit eerder mee samenwerkte. Ook moeten partijen effectiever gaan samenwerken, zeker op lokaal niveau. Vorig jaar hebben we dan ook een kennisdossier gepubliceerd over succesvol samenwerken aan een maatschappelijke opgave voor jeugd. Daarnaast is het benutten van data een kernelement bij samenhangend jeugdbeleid. Om gemeenten en aanbieders en onderwijspartners daarbij te helpen, heeft het NJi een instrument ontwikkeld. Verder hebben we vorig jaar met het programma Inkoop en Aanbesteden Sociaal Domein en Movisie een handreiking uitgebracht over kwaliteitskaders en -standaarden. Die moet gemeenten helpen bij het maken van afspraken met aanbieders bij de inkoop van hulp en ondersteuning.