1. Leren samenleven
Ook in 2021 groeide de aandacht voor het belang van het samen leven en samen opgroeien. Dat werd door corona nog maar weer eens onderstreept. We werkten op allerlei manieren aan kennis over het leren samenleven, om hiermee collectieve veerkracht te ontwikkelen.
Ook in 2021 groeide de aandacht voor het belang van het samen leven en samen opgroeien. In onze individuele en prestatiegerichte samenleving zijn we met zijn allen de context verloren van hoe belangrijk dat is, stelt Marielle Balledux, senior-adviseur Opgroeien en Opvoeden bij het NJi. “It takes a village to raise a child.”
En daarvoor heb je een goede pedagogische omgeving nodig. Dat werd nog maar eens benadrukt door de afgelopen coronaperiode. Kinderen zagen elkaar niet meer op school, bij de sport of muziek. Jongeren vereenzaamden. Ouders troffen elkaar ook niet meer op het schoolplein of langs de lijn. “Als we die basis missen, staan we veel minder in verbinding met elkaar”, stelt Balledux. “Dan gaat het mis. Als mensen hebben we elkaar nodig. We kunnen niet onder een stolp leven. Alleen in verbinding met elkaar kunnen we ons ontwikkelen en dat geldt helemaal voor kinderen en jongeren.”
“Als mensen hebben we elkaar nodig. We kunnen niet onder een stolp leven. Alleen in verbinding met elkaar kunnen we ons ontwikkelen en dat geldt helemaal voor kinderen en jongeren."
Social media Die verbinding kan ook onder druk komen door social media. Die kunnen leiden tot prestatiedrang bij zowel kinderen als ouders, aldus Balledux. “Je ziet alleen maar blije gelukkige gezinnen en kinderen, die het allemaal fantastisch doen. Als het bij jou misgaat dan is het je eigen schuld. Of het nu gaat om je sociale leven als puber, of de opvoeding die je doet voor je kinderen.” En wanneer er iets niet goed loopt, vragen we niet om hulp bij onze buren of familie. Balledux: “Denk aan peuters die niet zindelijk worden, of enorme driftbuien hebben of pubers die heel erg experimenteren. Dat hoort bij allemaal bij het alledaagse leven. Voorheen deelden we dat meer met elkaar, maar door het individualistische perspectief zijn we het kwijtgeraakt. We stappen nu meteen naar formele hulp. En dan zie je dat de jeugdhulp overstroomd raakt. Voor preventie is het samen opvoeden enorm belangrijk.” Tegenslag Opvoedhobbels horen bij het leven, stelt ook Anita Kraak, expert bij het NJi. “Zo moeten we ermee omgaan. Je kan niet elke tegenslag voorkomen. Uiteindelijk word je meer veerkrachtig door het leren omgaan met tegenslag. Van een kapotte knie in de speeltuin tot een werkstuk op school dat niet lukt. Het leren omgaan met tegenslag lijken we te zijn verleerd.” Volgens Kraak komt dat omdat we te veel in maakbaarheid zijn gaan geloven. “Als je maar hard genoeg je best doet, kun je alles worden wat je wilt, is de gedachte. Kinderen moeten een zo hoog mogelijke opleiding doen, want dan hebben ze de meeste mogelijkheden. Corona heeft ons echter laten zien dat niet alles maakbaar is. Dat virus is veel slimmer gebleken dus hebben we er samen mee moeten leren omgaan. Dat is de veerkracht die we ook als samenleving nodig hebben. Corona heeft als een vergrootglas gewerkt. Zo bezien is het ook een momentum om beter te worden in het leren samenleven en om collectieve veerkracht te ontwikkelen.”
“Onze focus ligt vooral op het zo kansrijk laten opgroeien van kinderen. Belangrijk is het echter ook om te beseffen dat ze worden opgevoed door hun ouders."
Pedagogische basis Daarom is het NJi het afgelopen jaar een verkenning gestart naar wat nu de waarde en de werking is van die pedagogische basis. Het gaat om het alledaagse in je leefomgeving. Van de speeltuin, school en kinderdagverblijf tot de buurt waarin je woont. Alles heeft invloed op hoe je opgroeit. Ook de rol van informele opvoeders is groter dan we dachten. Van juf of meester tot de hockeycoach, maar ook buren en vrienden. Het komt terug in de verschillende projecten van het afgelopen jaar.