8. Een lerende werkwijze Hoe meet je de effecten? Wat heb je nodig om te leren?
Wegwijzer gemeenten > 8. Een lerende werkwijze
De impact zichtbaar maken
Gemeenten en maatschappelijke partners in de pedagogische basis zijn samen op zoek naar een manier van monitoring die enerzijds voldoet aan de informatiebehoefte van gemeenten en anderzijds past bij de pedagogische basis. Het zichtbaar maken van de impact van een collectieve activiteit is verre van eenvoudig omdat die zich moeilijk in cijfers laat vangen. En als de effecten al meetbaar zijn, dan is dat vaak pas het geval op de langere termijn, over een bestuursperiode heen.
Met tellen en vertellen ben je er nog niet
Om de uitkomst van een initiatief of activiteit te meten, gebruiken gemeenten steeds een mix van kwantitatieve monitoring of ‘tel-informatie’ en kwalitatieve monitoring of ‘vertel-informatie’. Tel-informatie bestaat bijvoorbeeld uit het aantal activiteiten en bezoekers of likes, het aantal vrijwilligers dat is getraind of de uitkomsten van een tevredenheidsvragenlijst over het buurthuis. Vertel-informatie bestaat uit verhalen van inwoners en vrijwilligers die duidelijk maken hoe de aanpak in de praktijk voor mensen uitpakt. Bijvoorbeeld, of ouders zich welkom voelen om mee te doen aan initiatief als een moedercafé. En of ze er tevreden over zijn. Om vanuit deze informatie de stap te zetten naar leren, is meer nodig dan alleen een dashboard en belevingsverhalen. Daarvoor gebruik je het gesprek met elkaar, bijvoorbeeld aan dialoogtafels of in wijkgesprekken. Dan kun je elkaar vragen:
- Hoe lezen we de cijfers?
- Wat zeggen de cijfers en verhalen ons?
- Wat leren we ervan?
- Wat kunnen we verbeteren?
Leren in plaats van afrekenen
Gebruik de gegevens die je verzamelt vooral om van te leren en minder in de verantwoordingsfeer. Zoek samen werkende weg wat een geschikte nieuwe werkwijze is. Dit vraagt van gemeenten andersoortige gesprekken met hun partners dan ze meestal gewend zijn. Die gesprekken gaan minder over verantwoording, financiën en contractafspraken, en meer over de inhoud en de uitkomsten van het werk. Uit dergelijke gesprekken kan soms ook blijken dat de gemeentelijke beleidsdoelen aanscherping verdienen. Lees meer over samen grip krijgen op de uitkomsten van collectieve activiteiten: Grip-krijgen-op-de-outcome-van-collectieve-actviteiten (movisie.nl).
Maatschappelijk resultaat
Hoe kun je vaststellen dat alle inspanningen en activiteiten samen de pedagogische basis in de gemeente daadwerkelijk hebben versterkt? Net als het meten van de uitkomsten van iedere afzonderlijke activiteit is het meten van het totale effect ook niet eenvoudig. Wat je als maatschappelijk resultaat gaat meten, hangt af van de ambitie die je in de eerste bouwsteen hebt vastgesteld voor de pedagogische basis en van de prioriteiten in de wijkagenda. Dat kan bijvoorbeeld zijn dat de steun die ouders ervaren in de opvoeding is toegenomen. Of dat kinderen, jongeren, ouders en medeopvoeders zich prettiger voelen in de wijk waarin zij wonen.
Lerende werkwijze
Een lerende werkwijze vraagt om voortdurende uitwisseling tussen gemeenten, wijkprofessionals en inwoners. Daarvoor zorg je in iedere bouwsteen van deze handreiking, zoals het bepalen van de ambitie, het ophalen van cijfers uit de wijk, het vaststellen van een wijkagenda, de keuze voor een aanpak en de evaluatie daarvan. Het Kwaliteitskompas van het NJi biedt op deze onderdelen handvatten voor gemeenten.
Tips
- Het meten van impact van de pedagogische basis is een zoektocht. Doe dit samen met de burgerinitiatieven, de basisvoorzieningen, het kinder- en jongerenwerk enzovoorts.
- Lees voor meer verdieping over monitoring: Cijfers en de sociale basis en wegwijzer monitoring in het sociaal domein van de VNG en Movisie.
- Leg de nadruk op leren in plaats van op alleen maar meten. Zoek naar kwalitatieve manieren om de waarde van de initiatieven in beeld te brengen. Ga langs bij de initiatieven in de wijk. En benut deze tool om effecten zichtbaar te maken.
- Ligt er weinig of geen tel-informatie? Begin dan een open gesprek over de informatie die er wel is. Zo voorkom je dat meten als een last of als gemeentelijke bemoeienis wordt ervaren.
- Koester realistische verwachtingen van de initiatieven, zowel wat betreft het aantal deelnemers als het doelbereik. Accepteer dat initiatieven kunnen mislukken, kunnen bloeien en dan weer uitdoven, of andere onverwachte uitkomsten kunnen hebben.
- Stel je open, wees nieuwsgierig. Zorg voor een goede basis om te kunnen leren door bijvoorbeeld te investeren in het opbouwen van een relatie met wederzijds vertrouwen.
- Wil je inzetten op een continue verbetering van gemeentelijk beleid en uitvoering? Benut hiervoor de relevant bouwstenen uit het Kwaliteitskompas.
Vragen over meten en leren
- Vraag aan welzijnsinstellingen, kinder- en jongerenwerk naar manieren waarop zij hun resultaten en de waarde van het werk inzichtelijk kunnen maken. Kunnen zij een moment noemen waarop ze merkten dat hun werk echt iets opleverde?
- Welke uitkomsten vinden zij zinvol om te meten?
