4. Doen wat werkt Welke initiatieven en activiteiten werken?
Wegwijzer gemeenten > 4. Doen wat werkt
Wat we weten
Van welke initiatieven en activiteiten is bekend dat ze de pedagogische basis versterken? Die eenvoudige vraag is lastig te beantwoorden omdat er beperkt onderzoek naar gedaan is. Wel komen er uit onderzoek aanwijzingen voor het verbeteren van onderdelen van de pedagogische basis. Ook kunnen we leren van veelbelovende initiatieven en interventies.
Beschermende factoren
Activiteiten die bijdragen aan de tien beschermende factoren, zoals sociale binding en kansen voor betrokkenheid en positieve vrije tijdsbesteding, kunnen de pedagogische basis versterken. Kinder- en jongerenwerk kunnen hier een extra impuls aan geven.
Investeren in het jonge kind
Investeren in het jonge kind van 0 tot 4 jaar loont. Een kansrijke start legt een stevig fundament voor de rest van het leven. Partners in de geboortezorg en de jeugdgezondheidszorg hebben een belangrijke rol in de begeleiding van de zwangerschap, de geboorte en de periode erna. Daarna kunnen kwalitatief goede voorzieningen voor jongere kinderen, zoals dagopvang, peuterspeelzalen en voorschoolse en vroegschoolse educatie, een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen.
Steun bij het ouderschap
Alle ouders kunnen op enig moment steun in het opvoeden nodig hebben zie publicatie Samen Opvoeden?! Steun bij opvoeden start met het creëren van kansen voor ontmoeting zodat opvoeders op een laagdrempelige manier met elkaar in contact kunnen komen en onderling ervaringen kunnen uitwisselen. De rol van de gemeente daarin kan variëren van een bankje plaatsen bij een speeltuin om ontmoeting te faciliteren tot het organiseren van wekelijkse bijeenkomsten om ouders opvoedhulp te bieden, bijvoorbeeld via de jeugdgezondheidszorg of het CJG. Voor het inzetten van opvoedhulp kan gebruik worden gemaakt van goed onderbouwde of effectieve interventies volgens de interventiematrix onder ‘van opvoedonzeker tot opvoedprobleem’. Lees in deze publicatie van het NJi over welbevinden van ouders in de ontwikkeling en opvoeding van hun kinderen.
Sociale steun voor ouders
Sociale steun is een belangrijke beschermende factor. Sociale steun varieert van informele inzet van mensen uit het netwerk en de directe leefomgeving van jongeren en hun gezin tot georganiseerde vormen van informele steun door vrijwilligers, zoals Steunouders, Buurtgezinnen, Home-start, Samen oplopen, Meeleefgezinnen, en Moeders Informeren Moeders. Zie ook de handreiking over informele steun.
Stimulerende en steunende omgeving
Een steunende omgeving beschermt en versterkt kinderen en jongeren in hun ontwikkeling. Deelnemen aan sport, cultuur en natuuractiviteiten zorgt voor plezier en identiteit- en talentontwikkeling. Zogenaamde community based - programma’s ter versterking van omgevingsfactoren, zoals zinvolle vrijetijdsbesteding, behalen goede resultaten. Een voorbeeld daarvan is het programma Opgroeien in een Kansrijke Omgeving - Trimbos-instituut. Een ander kansrijk programma is De Vreedzame School | Nederlands Jeugdinstituut (nji.nl). Daarin wordt de school als leefgemeenschap benaderd om sociale competentie en democratisch burgerschap te bevorderen.
Sterk pedagogisch klimaat
Het pedagogisch klimaat van de kinderopvang, school, buitenschoolse opvang (BSO), kinder- en jongerenwerk en cultuur- of sportvereniging bepaalt of een kind of jongere wordt ondersteund in zijn of haar ontwikkeling. In een omgeving met een sterk pedagogisch klimaat voelen kinderen en jongeren zich welkom, gezien en veilig. De sfeer is er prettig, voorspelbaar en positief met aandacht voor inclusie. De interactie tussen kinderen en jongeren onderling en tussen de kinderen en jongeren en de leerkrachten of begeleiders is positief.
Tips
- Let er op of er in de wijk voldoende plekken zijn die uitnodigen tot ontmoeting en waar activiteiten kunnen plaatsvinden.
- Als je wilt dat activiteiten uitnodigen tot ontmoeting en dat mensen zich er welkom en veilig voelen, kunnen ze soms beter niet het label ‘gemeente’ dragen.
- Zorg dat alle informatie over opvoeden en ouderschap beschikbaar is. Lees nog meer tips
- Ga aan de slag met kindvriendelijke wijken.
- Wees extra alert op de betaalbaarheid, toegankelijkheid en diversiteit van de activiteiten. Misschien is er iets extra’s nodig voor kinderen, jongeren en ouders in een achterstandspositie. Ter inspiratie hierbij voorbeelden van gemeenten die werken aan gelijke kansen.
