Wegwijzer gemeenten: bouwen aan een pedagogische basis
Een fijne omgeving om op te groeien: wat kan je als gemeente doen?
Klik op het plusje van een bouwsteen waar je meer over wilt weten. Begin bij Bouwsteen 1 >
Wegwijzer gemeenten: bouwen aan een pedagogische basis
Een fijne omgeving om op te groeien: wat kan je als gemeente doen?
Ben jij beleidsmaker bij een gemeente? En wil je aan de slag met het versterken van de pedagogische basis? In deze handreiking vind je acht bouwstenen met praktische tips, vragen voor het beleid en inspirerende praktijkvoorbeelden.
Een gezonde generatie in 2040, een rijke schooldag en aandacht voor preventie: het zijn allemaal doelen uit verschillende landelijke programma’s, zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord, het programma School en Omgeving en de Hervormingsagenda Jeugd. Een overzicht van relevante programma’s voor kinderen en jongeren vind je op Overzicht van landelijke programma’s en financiële regelingen. Deze programma’s bieden gemeenten en hun maatschappelijke partners de kans om vasthoudend te transformeren en te investeren in de pedagogische omgeving, zodat kinderen en jongeren kansrijk, gezond en veilig kunnen opgroeien.
De praktijk leert dat het bouwen aan een sterke pedagogische basis niet makkelijk is. Sinds de decentralisaties gaat veel aandacht uit naar de organisatie van individuele voorzieningen en naar het vormgeven van wijkteams. Problemen die al jarenlang spelen, zoals wachtlijsten, financiële tekorten en calamiteiten, krijgen voorrang op het versterken van de sociale omgeving van kinderen en ouders. Het effect van dit beleid komt in de praktijk vaak neer op pleisters plakken. Kinderen, jongeren en ouders worden er niet beter van. In het beleid, de politiek en de samenleving als geheel is een andere blik op kinderen en jongeren nodig: niet vanuit problemen, maar vanuit hun ontwikkelingsmogelijkheden. Het versterken van de pedagogische kwaliteit van de leefomgeving is daarvoor een belangrijke voorwaarde. Deze handreiking helpt gemeenten om werk te maken van een alternatieve koers in het jeugdbeleid. De kern ervan is het bouwen aan een sterke pedagogische basis voor alle kinderen, jongeren en ouders.
Wat is de pedagogische basis? Wie bouwen eraan?
Wat is de pedagogische basis?
Een stevige pedagogische basis stimuleert de ontwikkeling van kinderen en ondersteunt ouders bij het opvoeden. Een stevige pedagogische basis draagt bij aan het gezond, veilig en kansrijk opgroeien en helpt bij het omgaan met alledaagse problemen. De pedagogische basis bestaat uit alle contacten, sociale relaties en leefomgevingen die bijdragen aan het opgroeien van kinderen. Dat zijn bijvoorbeeld buren, vrienden, leerkrachten en sporttrainers. Iedereen in de samenleving heeft een rol in de pedagogische basis: samen vormen we het fundament voor opgroeien. Dat zijn dus niet alleen professionals, maar alle mensen om kinderen heen. De pedagogische basis is het deel van de sociale basis dat bijdraagt aan het opgroeien, het opvoeden en de ontwikkeling van kinderen en jongeren. De uitgebreide definitie is te vinden in de NJi publicatie Opgroeien doe je samen | Nederlands Jeugdinstituut (nji.nl).
Wie bouwen aan een sterke pedagogische basis?
- mensen die een rol hebben in de opvoeding in het gezin en de steun aan ouders, zoals familie, buurtbewoners, ouders van klasgenoten, stagebegeleiders en collega’s;
- mensen die zorgen voor ontmoetingen en steun, zoals vrienden, buren en geloofsgenoten;
- formele medeopvoeders en (beroeps)opvoeders, zoals pedagogisch medewerkers in de kinderopvang, leerkrachten op school, kind- en jongerenwerkers, huisartsen, leden van het wijkteam of het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), en informele medeopvoeders in de vrije tijd, zoals begeleiders bij sport-, cultuur- en natuurverenigingen, scouting, medewerkers van speeltuinvoorzieningen en bibliotheken.;
- de fysieke inrichting en kwaliteit van de leefomgeving, zoals groenvoorzieningen, speelruimten, sportvelden, buurthuizen, jongerencentra, huiswerkplekken, (hang)plekken en veilige verkeersroutes;
- de digitale wereld, zoals online gemeenschappen die uitnodigen tot meedoen.
Hoe kun je als gemeente de pedagogische basis versterken?
Gemeenten verschillen nogal als het gaat om de aanwezige voorzieningen, initiatieven van actieve inwoners, de samenstelling van de bevolking en lokale vraagstukken. Bovendien is een pedagogische basis dynamisch; burgerinitiatieven en voorzieningen komen en gaan. Daarom is er geen kant en klaar antwoord op de vraag hoe je als gemeente de pedagogische basis kunt versterken. Toch begint steeds duidelijker te worden wat de ingrediënten zijn om tot veranderproces te komen. Deze handreiking biedt gemeenten acht bouwstenen om de pedagogische basis te versterken, zodat kinderen en jongeren kansrijk, gezond en veilig kunnen opgroeien
De bouwstenen
1. Ambitie Welke ambitie heeft de gemeente met de pedagogische basis? > 2. De wijk in beeld Hoe staat de pedagogische basis ervoor? >
3. Een gedegen wijkagenda Hoe maak je een wijkagenda? >
4. Doen wat werkt Welke initiatieven en activiteiten werken? >
5. Samenhangende aanpak Wie heb je nodig en wat staat je te doen? > 6. Samenwerken met inwoners en andere wijkpartners Wat is een passende gemeentelijke rol? >
7. Werken aan lange termijn proces Uitrollen in een weerbarstige praktijk >
8. Een lerende werkwijze Hoe meet je de effecten? Wat heb je nodig om te leren? >