"We moeten laveren, maar ook onze eigen koers vasthouden"
De Trappenberg integreert onderwijs, revalidatie en zorg
Teamleider Janneke van Deel en orthopedagoog Koen Roozeboom zijn verbonden aan het gespecialiseerd onderwijs van de Trappenberg in Hilversum. Hun leerlingen krijgen in schooltijd ook revalidatie en zorg. Hoe heeft de Trappenberg dat samen met de revalidatie van Merem en de zorgpartner van Sherpa georganiseerd?
De Trappenberg is een school voor leerlingen van 4 tot 20 jaar met een lichamelijke of meervoudige beperking en voor leerlingen met een chronische ziekte. Doel van de school is leerlingen zo zelfstandig mogelijk te leren functioneren in de maatschappij. Elke leerling heeft een eigen leerroute waarin rekening wordt gehouden met de mogelijkheden tot leren. De klassen bestaan uit zeven tot twaalf leerlingen. Elke groep heeft een eigen leerkracht en onderwijsassistent. Theoretische vakken zoals taal, rekenen en schrijven worden gecombineerd met de praktijk, bijvoorbeeld in de schoolwinkel. De school biedt de leerroutes 1 tot en met 7 aan. Leerlingen van leerroute 1 en 2 stromen uit naar een vorm van dagbesteding.
Leerlingen van leerroute 6 en7 gaan na hun 8e leerjaar naar VMBO, HAVO of VWO. De groepen voor leerlingen met een ernstig meervoudige beperking (EMB) bestaan uit maximaal acht leerlingen. De hogere leerroutes hebben iets grotere groepen van meestal tien tot twaalf leerlingen.
De Trappenberg - gespecialiseerd basisonderwijs - Hilversum
Geïntegreerd plan
De Trappenberg werkt met een geïntegreerd plan. In afstemming met ouders komen onderwijs, zorg en revalidatie daarin samen. Omdat 90 tot 95 procent van de leerlingen revalidatie nodig heeft, biedt Merem therapie aan onder schooltijd. Bij de EMB-klassen gebeurt zoveel mogelijk gebundeld in de klas. Bij de overige klassen gaan de leerlingen naar de oefenzalen van Merem. Sinds het schooljaar 2017/2018 werkt de school ook samen met zorgaanbieder Sherpa aan Zorg in Onderwijs (ZiO). Eerst met éen medewerker en inmiddels met drie medewerkers. Daardoor krijgen 21 leerlingen met indicaties voor jeugdhulp en Wlz-zorg gemiddeld vijf uur directe zorgtijd aangeboden.
Janneke van Deel, teamleider
Veranderingen
“Op elk stapje dat onze leerlingen maken, ben ik ontzettend trots,’’ zegt teamleider Janneke van Deel. Wel ziet Janneke de doelgroep van de Trappenberg veranderen. “Vooral het aantal EMB-leerlingen is sterk aan het groeien, van 27 leerlingen in 2019 naar inmiddels zo’n 50 leerlingen. Ook de rest van het speciaal onderwijs groeit bij ons. We zien een toename van indicaties voor de Jeugdwet en de Wet langdurige zorg (Wlz). Dat is complex en vraagt veel van ons rooster. We willen alles goed op elkaar afstemmen en iedereen op de juiste momenten inzetten.”
De locatie en de regionale functie van de Trappenberg maken dat er niet eenvoudiger op, stelt orthopedagoog Koen Roozeboom. “We zitten op een centrale plek in het land. Daardoor hebben we te maken met veel verschillende gemeenten en samenwerkingsverbanden met allemaal hun eigen regels en hun eigen werkwijze. Dat betekent dat wij daartussen een beetje moeten laveren, maar ook moeten vasthouden aan onze eigen koers en werkwijze.”
Koen Roozeboom, orthopedagoog
Onderwijszorggroep
Sinds maart 2023 heeft de Trappenberg ook een onderwijszorggroep. Orthopedagoog Koen legt uit waarom: “Ondanks een zorgvuldig aanmeldingstraject is het niet altijd voorspelbaar of een leerling onze onderwijssetting goed aankan. Als dat niet lukt is dat voor alle partijen vervelend, omdat het dan niet goed gaat op school en je steeds slechtnieuwsgesprekken met ouders moet houden. Daarom wilden we een plek creëren om te onderzoeken wat de beste plek is voor een leerling: zorg of onderwijs?”
De onderwijszorggroep is bedoeld voor leerlingen van vier tot zeven jaar bij aanmelding en bestaat uit maximaal zes leerlingen met een ontwikkelingsleeftijd van 1 tot 3 jaar. “Zij leren functioneren in een schoolse setting en omgaan met overgangsmomenten. We bieden hen ook meer ontspanning gedurende de dag in plaats van de schoolse setting waarin ze van activiteit naar activiteit gaan.” Omdat de onderwijszorggroep meer bewegingsruimte nodig heeft in het gebouw, heeft de Trappenberg een lokaal gerealiseerd, grenzend aan een afgebakende speelplek om buiten te kunnen ontladen of prikkels kwijt te raken.
"Ondanks een zorgvuldig aanmeldingstraject is het niet altijd voorspelbaar of een leerling onze onderwijssetting goed aankan. Daarom wilden we een plek creëren om te onderzoeken wat de beste plek is voor een leerling: zorg of onderwijs?"
Faseringsdocument
De Trappenberg neemt in principe twee jaar de tijd om te kijken of een kind naar onderwijs kan of alleen zorg krijgt. Het uitgangspunt is dat de onderwijszorggroep een tijdelijke plek is, maar in de praktijk loopt het wel eens anders, vertelt Koen. “We lopen er nu al tegen aan dat leerlingen na twee jaar op een wachtlijst bij de zorg komen om door te stromen. Die wachtlijsten zijn vaak erg lang.” Het vraagt veel overleg met gemeenten en samenwerkingsverbanden om deze partijen een beter beeld te geven van wat er gebeurt met kinderen in de onderwijszorggroep. De leerlingen worden begeleid door iemand van de school en iemand van Sherpa samen. Op basis van de opgetelde indicatie-uren van de leerlingen kan een Sherpa-medewerker de hee week worden ingezet. Indicaties verlopen via Jeugdwet of Wlz.
Voorwaarde is wel dat de leerlingen ingeschreven zijn op de school. De school houdt de regie en verantwoordelijkheid. In een faseringsdocument staat welke doelen de school voor deze leerlingen vanuit de leerlijnen stelt met het oog op het functioneren in een schoolse setting. “Denk aan vijf of tien minuten aan een taakje kunnen werken, zelfstandig kunnen spelen of kunnen omgaan met overgangen,” legt Koen uit. “Als een leerling daar continu iemand voor nodig heeft, wordt het lastig om de transfer te maken naar een reguliere groep bij ons. Het faseringsdocument is voor ons de basis om elke drie maanden met ouders de voortgang te bekijken. En om uiteindelijk te bepalen of zorg of onderwijs passender is’
"Je weet van tevoren niet goed hoe het gaat uitpakken en je komt onderweg absoluut dilemma’s tegen, maar begin gewoon."
Dilemma’s en knelpunten
Naast de al benoemde lange wachtlijsten is een ander probleem dat er soms weinig bekend is over een leerling. Dit terwijl de school al veel zorg moet regelen. Er is dan veel tijd nodig om behoeften in kaart te brengen en met de gemeente te overleggen om de indicaties te regelen.
Daar komt bij dat onderwijs- en zorgmedewerkers moeilijk zijn te vinden, zeker nu de toename aan indicaties extra mensen vraagt: Het werken in de onderwijszorggroep vraagt specifieke competenties.
Een ander punt dat Janneke noemt is dat leerlingen soms langere tijd niet naar school kunnen komen vanwege de kwetsbare gezondheid. “Doordat er geen collectieve bekostiging is, moet zorgaanbieder Sherpa zich precies houden aan de indicatie-uren die afgegeven zijn per leerling. Deze uren zijn geoormerkt en mogen niet besteed worden aan andere leerlingen.
Gewoon beginnen
Janneke adviseert andere scholen gewoon aan de slag te gaan met zorg in onderwijs. “Je weet van tevoren niet goed hoe het gaat uitpakken en je komt onderweg absoluut dilemma’s tegen, maar begin gewoon. Wij hadden niet verwacht dat we nu met drie fte’s vanuit Sherpa kunnen werken.”
Om collectieve bekostiging en een systeem zonder dubbele administratie te krijgen, probeert ze samen met zorgpartner Sherpa de urgentie duidelijk te maken bij gemeenten en samenwerkingsverbanden. En ze hoopt dat de doorstroom van leerlingen wordt bevorderd als de wachtlijsten korter en evenrediger over het land verdeeld worden.
Meer informatie
- Bekijk de presentatie van De Trappenberg over de integratie van onderwijs, revalidatie en zorg.
Dit artikel is gebaseerd op de bijdrage van Janneke van Deel en Koen Roozeboom aan het Oplossingenlab op 7 april 2025.