Waarom leerlingparticipatie waardevol is
Voor kinderen én school
Participatie is waardevol voor kinderen zelf én voor de school. Kinderen hebben het recht om gehoord te worden over dingen die hen aangaan. Op deze pagina lees je waarom participatie waardevol is, wat dit kinderrecht precies inhoudt, en hoe je rekening kunt houden met de leeftijd van kinderen.
Participatie van leerlingen is op twee manieren waardevol
1.
Als kinderen al op jonge leeftijd kunnen aangeven wat belangrijk voor hen is of wat er beter kan, kun je met beleid of activiteiten beter aansluiten op hun leefwereld.
2.
Participatie draagt bij aan de ontwikkeling van kinderen. Als ze mogen meedenken over hoe de dingen op school gaan, krijgen kinderen eigen verantwoordelijkheden en leren ze vaardigheden die goed zijn voor hun ontwikkeling.
Hoe leerlingparticipatie bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen
- Participeren op jonge leeftijd is goed voor de ontwikkeling van eigenwaarde en het zelfvertrouwen;
- Participeren biedt kinderen op jonge leeftijd al de kans om gebruik te maken van hun kennis, vaardigheden en mogelijkheden en zo hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen;
- Participeren kan kinderen helpen om communicatieve en sociale vaardigheden te ontwikkelen en zo te leren hoe ze zich kunnen uiten en kunnen samenwerken;
- Door te participeren leren kinderen iets te vinden van hun omgeving en ervaren ze dat ze er invloed op kunnen uitoefenen;
- Participeren stimuleert bij kinderen gezamenlijke verantwoordelijkheid en bevordert de ontwikkeling van zelfstandigheid bij (alledaagse) activiteiten;
- Participeren zorgt ervoor dat kinderen kennis maken met vormen van samen leven en draagt bij aan hun betrokkenheid bij de wereld om hen heen;
- Participeren helpt kinderen kennis te maken met medezeggenschap, democratische besluitvorming en perspectieven van andere kinderen. Ze raken er gewend aan om naar elkaar te luisteren en leren dat er verschillende perspectieven en meningen bestaan.
Kinderen hebben het recht om gehoord te worden
Participatie is niet alleen belangrijk omdat het waardevolle ideeën en inzichten oplevert voor de school en bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen. Gehoord worden, dus participeren, is ook een kinderrecht. Dat staat in artikel 12 van het Verdrag van de Rechten van Het Kind.
Lees meer over General comment No. 12 van het kinderrechtenverdrag Het recht om gehoord te worden >
Bij leerlingparticipatie wordt vaak aan jongeren gedacht. Die kunnen dan via jongerenraden of -panels binnen organisaties of gemeenten hun stem laten horen.
Kinderen in de basisschoolleeftijd hebben minder mogelijkheden om gehoord te worden over wat voor hen belangrijk is. De school kan kinderen helpen hun stem te laten horen door mogelijkheden voor participatie te scheppen. Daardoor wordt duidelijk wat kinderen nodig hebben om zich te kunnen uiten over dingen die zij belangrijk vinden. En dat uiten van hun mening draagt weer bij aan hun ontwikkeling.
Inspiratie voor het luisteren naar de leerling, zowel in het basis- als voortgezet onderwijs, kun je vinden in het magazine Stem van de leerling van Steunpunt Passend Onderwijs >.
Kunnen alle kinderen participeren?
In principe kunnen alle kinderen participeren. Kinderen ontwikkelen zich op verschillende manieren en afhankelijk van hun leeftijd. Dat betekent dat de ontwikkelingsfase van een kind invloed heeft op de manier waarop het kan participeren. Zo zijn jonge kinderen afhankelijk van volwassenen in hun omgeving en de kans die zij van hen krijgen om invloed uit te oefenen op hun omgeving.
De mate en vorm van participatie die past bij een kind, verschilt per kind en per situatie. Bij peuters en kleuters kan het bijvoorbeeld gaan over het geven van verantwoordelijkheid bij alledaagse activiteiten, zoals het helpen van de groepsleider met het dekken van de tafel. Kinderen in het basisonderwijs kunnen vaak al een stuk beter verwoorden wat ze ergens van vinden.
Onderzoek wat kinderen belangrijk vinden
Participatie ziet er bij peuters, kleuters en kinderen in het basisonderwijs meestal anders uit dan bij jongeren. Zo hebben jonge kinderen bijvoorbeeld een kortere spanningsboog dan oudere kinderen. Ook kunnen jonge kinderen nog niet altijd goed onder woorden brengen wat ze ergens van vinden.
Dit betekent dat je als volwassene moet onderzoeken wat de kinderen belangrijk vinden. Want ook jonge kinderen kunnen je inzichten geven in hun situatie die volwassenen over het hoofd zien.