Wat zijn de actuele vraagstukken?
Hieronder staan de meest actuele vraagstukken die wij hebben gehoord van de gemeentelijke beleidsmakers jeugd. Er zijn zeker nog meer vraagstukken in het jeugdveld (groot of klein, algemeen of niche) die belangrijk zijn voor het opgroeien van kinderen en jongeren. Maar dit zijn de vraagstukken waar beleidsmakers op dit moment de meeste tijd en energie aan kwijt zijn. Het is daarom belangrijk om aan te sluiten op deze vraagstukken.
Missen we nog vraagstukken die je vaak ziet terugkomen of heb je vragen, laat het ons dan weten via doelgroepen@nji.nl.
- Onduidelijkheid over wat er wel en niet onder jeugdhulp valt en wie verantwoordelijk is voor de kosten.
- Wie heeft welke taak? Afbakening van verantwoordelijkheden en samenwerking in en rond het sociaal domein (werk, zorg, jeugd, onderwijs en welzijn).
- Concreet voorbeeld van dit vraagstuk: samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg. Waar liggen de poreuze randen tussen onderwijs en jeugdzorg? Wie is verantwoordelijk voor wat qua ondersteuning en bekostiging? Gemeenten en onderwijsinstellingen ontwikkelen steeds vaker onderwijszorgarrangementen die werken.
- Een ander voorbeeld zijn de poreuze randen tussen de zorgverzekeringswet (zorgverzekeraars) en de jeugdwet (jeugdzorg via gemeenten).
- Een inhoudelijke voorbeeld is het normaliseren van hulpvragen van inwoners: wat zijn alledaagse opvoedproblemen en wat vraagt professionele jeugdzorg? Wanneer overstijgt een hulpvraag de eigen kracht van inwoners en hun netwerk en dient er jeugdhulp via een indicatie ingezet te worden? Interpretaties hierover verschillen per organisatie/betrokkene, dus hoe kom je tot één definitie? En hoe normaliseer je zónder te bagatelliseren?
- Veel interventies zijn niet bewezen effectief en worden op gevoel ingezet. Hoe heb je grip als je niet echt weet wat werkt?
- Er is behoefte aan meer grip op wat écht werkt binnen jeugdhulp. En hoe weet je wat echt werkt als gemeente (toepassing DEI/effectieve interventies)?
- Jeugdparticipatie. Jongeren structureel betrekken bij beleid en uitvoering (verankering, niet ad hoc). Hoe doe je dat als gemeente?
- Versterking van lokale teams is een opdracht uit de hervormingsagenda. Wat is nodig om toegankelijke, krachtige lokale teams te bouwen en te laten samenwerken?
- Samenwerking tussen lokale uitvoerig, beleid en bestuur. Hoe neem je als beleidsmaker al deze verschillende partijen en lagen mee in keuzes voor het lokale jeugdbeleid?
- Regionale en bovenregionale samenwerking, o.a. bij inkoop van (hoog)specialistische jeugdzorg en de kind- en gezinsbescherming. Hier is een link met de Wet Verbetering beschikbaarheid jeugdzorg: hoe werk je regionaal goed samen, terwijl je voldoende beleidsruimte behoudt om dit lokaal goed aan te laten sluiten?
- Er is een toenemende vraag naar jeugdhulp, oplopende kosten, het ‘gedempte ravijnjaar 2026’ en het nieuwe ravijnjaar 2028. Deze zetten druk op gemeentelijke financiën en beleidskeuzes.
- Gemeenten moeten daarop moeilijke keuzes maken over inzet en prioriteiten.
- Hoe bewaak je kwaliteit van jeugdbeleid bij forse financiële druk en de toenemende vraag?
- Hoe blijf je met deze financiële druk toch investeren in zowel ‘de voorkant’, de toegang als ‘de achterkant’ (oftewel alle ingrediënten voor een goedwerkend jeugdbeleid)?
- De eerder verwachtte daling van deze vraag door de overdracht van bevoegdheden naar de gemeenten is uitgebleven. De vraag naar jeugdhulp blijft -net als voor de decentralisaties- alleen maar toenemen. Welke beleidsbeslissingen kunnen gemeenten nemen tegen dit groeiende gebruik?
- Samenwerking met medische verwijzers: hoe kun je als gemeente de toegang slimmer organiseren?
- Datagestuurd werken: hoe kan data gemeenten helpen bij het leren en verbeteren en sturen op kwaliteit? Waartoe meet je als gemeente? Wat meet je dan, hoe meet je dat, en hoe ga je van losse data naar onderbouwde inzichten en concrete verbeteracties?
- Effectief contracteren: Hoe zorg je dat je contractgesprekken met je jeugdzorgaanbieders minder over de prijs gaan en meer over de geleverde kwaliteit?
- Versterken van de sociale/pedagogische basis en het preventiebeleid is cruciaal voor een goedwerkend lokaal jeugdstelsel.
- Welke rol pak je als gemeentelijke overheid bij het versterken van de sociale/pedagogische basis? Van een actief sturende en coördinerende overheid naar een meewerkende en faciliterende overheid.
- Hoe zet je een goedwerkend preventiebeleid op? Invulling van preventief aanbod moet beter worden afgestemd. Op elkaar én op de geïndiceerde/gespecialiseerde hulp.
- Hoe bewaak je investeringen (tijd, aandacht en financiën) in de sociale/pedagogische basis en preventief jeugdbeleid bij forse financiële druk?
- Het gebrek aan woonruimte raakt alle jongeren die op zoek zijn naar een (eerste) eigen woning.
- Er zijn veel vraagstukken rondom wonen als onderdeel van jeugdhulpvraagstukken: “mijn thuis” en zo thuis mogelijk opgroeien en de afbouw van grootschalige instellingen en behoefte aan kleinschalige woonvoorzieningen. Hoe zorg je ervoor dat alle kinderen en jongeren een passende woonruimte hebben?
- Hoe creëer je voldoende betaalbare en passende woningen voor jongeren, met oog op de 16–27 aanpak en de gewenste doorstroom uit jeugdzorg?
- Kun je effectiviteit vergroten door wijkgericht te werken?
- Jeugdbeleid toespitsen op wijken en dorpskernen (met eigen dynamieken en maatschappelijke vraagstukken), met gebruik van data en samenwerking met lokale partners.
- Hoe kun je door ongelijk te investeren in aandachtsgebieden en/of doelgroepen de kansengelijkheid bevorderen?